Zirai Kazanç Nedir? Vergilendirmesi Nasıl Yapılır?

Ziraat ve zirai kazanç nedir? Çiftçiler, elde ettikleri kazanç üzerinden nasıl vergilendirilir? Zirai kazançta gerçek usule göre vergilendirme nasıl olur? Kimler gerçek usule göre vergilendirilmez? Tüm bu soruların yanıtları yazımızda!

Ziraat nedir?

Ziraat “tarım” anlamına gelir; yani bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretimi, kalite ve verimlerinin artırılması, uygun şartlarda korunması, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanması ve bunun için yapılan çiftçilik faaliyetlerini ifade eder. Bu bilgiden hareketle çiftçiliği tarımsal üreticilik faaliyeti; çiftçiyi ise tarımsal üretici ve zirai işletmeyi işleten gerçek kişi olarak tanımlayabiliriz.

Zirai kazanç nedir?

Zirai kazanç, en basit tanımıyla çiftçilerin elde ettiği kazançtır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, bu tanımı 52. maddesinde “Zirai faaliyetten doğan kazanç zirai kazançtır” şeklinde tanımlar ve 2. maddesinde ise zirai kazancın gelir vergisine tabi olduğunu belirtir.

Zirai faaliyet nedir?

Gelir Vergisi Kanunu’nun 52. maddesinin 2. fıkrasında zirai faaliyet “arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder.” hükmü bulunur. Peki zirai faaliyetlerden elde edilen kazançlar nasıl vergilendirilir?

Zirai kazancın vergilendirilmesi nasıl yapılır?

Zira kazançların vergilendirilmesinin usul ve esaslarını ve yine 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 52. maddesinden öğrenebiliriz. Bu maddenin 2. fıkrasında zirai faaliyetlerin kapsamı tanımlanır ve bu tanıma ek olarak bazı nebat ve hayvanlarda üretimin direkt arazi üzerinde olmamasının, zirai faaliyetin içeriğini değiştirmediği belirtilir. Bu yüzden sera ve özel tesislerde yapılan çiçek ve sebze yetiştiriciliği, arıcılık, ipek böcekçiliği, saksı çiçekçililiği gibi faaliyetler, üretim arazide olmasa bile zirai faaliyet kapsamındadır. Zirai kazanç, iki biçimde vergilendirilir:

1. Gerçek usulde vergilendirilenler

2. Gerçek usulde vergilendirilmeyenler

Bu iki yöntemi detaylarıyla inceleyelim.

Zirai kazancı gerçek usulde vergilendirilen çiftçiler

• Gelir Vergisi Kanunu’nun 54. maddesinde belirtilen işletme büyüklüğünü aşan çiftçiler, bir biçerdövere ya da buna benzer motorlu aracı ya da on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçiler, zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre gerçek usulde vergilendirilir.
• Bu hükme göre evdeki diğer üyeler ile velayet altındaki çocuklara ait işletmeler ile ortaklık halindeki işletmelerde, işletme büyüklüğü toplu olarak dikkate alınır.
• Ortaklığın birden fazla işletmesinin olması ya da işletmelerin farklı lokasyonlarda olması durumu değiştirmez. Birden fazla zirai işletmede ayrı ayrı şahıslarla ortaklık söz konusuysa işletme büyüklüğü ölçülerinin belirlenirken ortaklık payları toplamı dikkate alınır.
• Maddede belirtilen ziraat gruplarının birkaçı dahilindeki zirai faaliyetler bir arada yapılıyorsa en fazla iki gruba ait işletme büyüklükleri bu gruplar için belirlenen hadlerin yarısını aşanlar, gerçek usulde vergilendirilir.
• Hem şahsi işletmesi hem dahil olduğu ortaklıklar müstakilen işletme büyüklüğü ölçüsünün altındaysa kendisine ait işletmenin ve ortaklıklardaki payların toplamı bu ölçüyü aşan çiftçilere gerçek usulde vergilendirme yapılır.
• Payları toplamı ölçüleri aşmayan diğer ortaklar ise tevkifat yoluyla vergilendirilir.
• Yarıcılık ortaklık sayılır.

Zirai kazancı gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler

• Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. Maddesine göre gerçek usulde vergilendirme şartlarını taşımayan çiftçilerin zirai kazancı, hasılatları üzerinden tevkifat yapılarak vergilendirilir.
• Kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler bu kazançları için beyanname vermez.
• Çiftçiye ait olan ancak işletmeye dahil edilmemiş biçerdöver ya da benzer bir motorlu araç veya on yaşına kadar ikiden fazla traktörün işletilmesinden elde edilen gelirler ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilir.
• Kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler, yazılı olarak vergi dairesinden talepte bulunarak izleyen vergilendirme dönemi itibarıyla; işe yeni başlayanlar ise işe başlama tarihinden itibaren gerçek usule geçebilir.
• Gelir Vergisi Kanunu’nun 54. maddesinde yazılı ölçüleri aşanlar sonraki vergilendirme döneminin başından itibaren gerçek usulde; gerçek usule tabi olanlardan bu ölçülerin altında kalanlar ise sonraki vergilendirme dönemi başından itibaren hasılatları üzerinden tevkifat yapılarak vergilendirilir.