Vergi Ziyaı Nedir? Cezası Ne Olur?

Vergi Usul Kanunu, verginin eksik veya gecikmeli tahakkukunu vergi ziyaı olarak değerlendirip mükellefi bu konudan sorumlu tutabilir. Vergi ziyaı ile ilgili sorularınızın cevapları bu yazıda!

Vergi Ziyaı Nedir?

Vergi ziyaı, ‘vergi kaybı’ anlamına gelir.
Vergi mükelleflerinin, vergilendirme ile ilgili sorumlulukları dahilindeki işlemlerde bir noksan ya da gecikme olması, bunun da vergi kaybına neden olmasıdır. Mükellefin vergi kaçırmaya girişmesi durumunda da vergi ziyaından söz edilir. Her iki halde de vergi zamanında tahakkuk ettirilemez ya da eksik tahakkuk ettirilir.

Neler Vergi Ziyaı Hükmündedir?

Şahsi, medeni haller ya da aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere göre verilmesine sebebiyet vermek vergi ziyaı hükmündedir.
Vergi Usul Kanunu (VUK) 341. madde, bu tip haller yüzünden verginin sonradan tahakkuk ettirilmesi veya tamamlanması ya da haksız iadenin geri alınması ceza uygulanmasına mani teşkil etmediğini belirtir.

Vergi Ziyaının Cezası Nedir?

Eğer VUK’un 341. maddesinde yazılı hallerle vergi ziyaına neden olunduysa ortada bir vergi ziyaı suçu vardır ve bu suçu işleyene vergi cezası kesilir. Vergi ziyaı cezası, bu durumda ziyaa uğratılan verginin bir katıdır.
Eğer 359. maddede yazılı fiillerle vergi ziyaına neden olunduysa ceza üç kata çıkacaktır. Bu fiile iştirak edenlere ise yine bir kat uygulanır.
Vergi, inceleme başladıktan ya da takdir komisyonuna sevk edildikten sonra verilenler hariç olmak üzere, yasal süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde gereği kesilecek ceza yüzde elli oranında uygulanır.
Bazı durumlarda, hürriyeti bağlayıcı ceza da uygulanabilir. VUK’un 359. maddesinde yer verilen hapis cezasını gerektiren nitelikli fiiller şöyledir:

• Yasal olarak düzenlenme, saklanma veya ibraz zorunluluğu olan defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapılması, sahte isimlere hesap açılması veya işlemlerin matrahı azaltacak şekilde başka kayıt ortamlarına aktarılması
• Bu defter, belge ve kayıtların tahrif edilmesi veya gizlenmesi, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmesi veya bunların kullanılması
• Bu defter, belge ve kayıtların yok edilmesi veya değiştirilmesi, sahte belge düzenlenmesi veya bunların kullanılması
• Maliye Bakanlığı ile anlaşma olmadan belge basılması, sahte belge basılması veya bunların kullanılması

28 Temmuz 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren torba yasanın 9. maddesi kapsamında; mükellefiyet tesis ettirmeden kayıt dışı faaliyette bulunanlara yönelik vergi ziyağı cezası %50 artırılmıştır.