Vergi Matrahı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Bu yazıda vergi matrahının ne olduğunu, kümülatif vergi matrahını ve hesaplama detaylarını anlattık.

Matrah Nedir?

Dilimize Arapçadan geçen “matrah” sözcüğü, Türk Dil Kurumu sözlüğünde “Bir verginin miktarını belirtmek için temel olarak alınan değer.” olarak tanımlanır.
Matrahı, ekonomik bir kavram olarak açıklamak istersek, tanımını şöyle genişletebiliriz: Matrah, bir kazancın vergi miktarını belirlerken temel olarak alınan, kazançtan giderler çıktıktan sonra geri kalan bölüme denir.

Vergi Matrahı Nedir?

Vergi matrahı; vergilendirmeye esas olan kazancın saptanması için baz alınan, bir gelirin üzerindeki giderler düşüldükten sonra elde edilen tutar üzerinden hesaplanan miktardır. Bu hesap ile matrah vergisi hesaplamasında kullanılan gelir miktarı oluşturulur.
Vergi borcunun hesaplanması için gerekli olan miktar olan vergi matrahı, verginin vergi borcunun hesabına indirgendiği, vergi tarifesinin uygulanabileceği ölçülebilir miktardır.

Gelir Vergisi Matrahı Nedir?

Örneğin bir işçinin brüt ücreti üzerinden SGK işçi payı ile işsizlik sigortası işçi payı düşülünce oluşan yeni tutar matrahtır. Matrah tutarı, gelir vergisi matrahıdır. Gelir vergisi matrahı, esas tutardır.
Gerçek kişinin bir sene içinde elde ettiği gelir de verginin alanındadır. Fakat bu gelirin tümü değil, safi tutarı, muafiyet, indirim ve istisnalardan sonra kalan tutarını matrah oluşturur.

Kümülatif Vergi Matrahı Nedir?

Kümülatif sözcüğünü, ”toplu” ya da “birikmiş” olarak tanımlayabiliriz. Gelir vergisinin kaçlık dilimde ve hangi oranda alınacağını belirlemek için kümülatif gelir vergisi matrahının gelir vergisi tarifesinde hangi dilimde olduğu kontrol edilir. Kümülatif vergi matrahı, bir yıl boyunca elde edilen gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisinin ödemelerini içeren gelir vergisi matrahlarının toplamıdır.
Takvim yılını ilgilendirdiği için Ocak ayında sıfırlanır. Ocak ayından itibaren gelir vergisi matrahları toplamı, kümülatif gelir vergisi matrahını oluşturur.
Ocak ayındaki kümülatif gelir vergisi matrahı, ilk ay olduğu ve toplama eşit olduğu için Ocak ayındaki gelir vergisi matrahına da eşittir.

Vergi Matrahı Nasıl Alınır?

Sigortalı çalışanlar için Genel Sağlık Sigortası ve İşsizlik Sigortası işçi payı ödemesi zorunludur. Bu ödemeyi işçi adına işveren yapar. Bu kesintilerden sonra kalan işçinin ücretidir ve gelir vergisi oranı da vergi matrahı üzerinden belirlenir.
Kümülatif vergi matrahı yazısı genellikle istenmez. Ancak istendiği takdirde bu evrak eski çalışılan iş yerinden alınabilir. Eğer bir sene içinde farklı iş yerlerinde çalışıldıysa bu belge son iş yerinden talep edilebilir.

Matrah Artırımı Nedir?

Vergi matrah artırımı, Maliye Bakanlığı tarafından yapılan vergi incelemesinden ek vergi ödeyerek kaçınmanı sağlayan bir uygulamadır. Geçmiş dönem vergi beyanlarını belli oranlara göre artırırsanız, yapılan incelemelerden muaf olabilirsiniz.
Böylece Maliye Bakanlığı matrah artırımı yaptığınız yıllar için inceleme yapmaz ve o yıllar için sizden vergi talep edip ceza kesmez.