Toplu İş Sözleşmesi (TİS) Nedir? Nasıl Yapılır?

Toplu iş sözleşmeleri(TİS), 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda düzenlenen, işçi ve işveren arasındaki önemli sözleşmelerden biridir. Bu yazımızda sizlere, toplu iş sözleşmelerine dair detayları aktardık.

Toplu İş Sözleşmesi Nedir?

Toplu iş sözleşmesi(TİS), kanunda yer alan iş sözleşmesi türlerinden biridir.
Toplu iş sözleşmesi, bir işveren ve bir veya daha fazla sendika veya işçi temsilcisi arasında imzalanan ve çalışma koşullarını, ücretleri, işçi haklarını ve diğer çalışma ile ilgili konuları düzenleyen belgedir.

Toplu İş Sözleşmesinin Önemi Nedir?

Toplu iş sözleşmesi; işçi sendikaları ile işverenler arasında gerçekleştirilen toplu anlaşmalar sonucunda, belirli bir süre için işçilerin haklarını, menfaatlerini ve çalışma koşullarını korumayı amaçlar. Böylece işçilerin ve işverenlerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartları karşılıklı olarak belirlenmiş ve güvence altına alınmış olur.
Bu sözleşmeler özellikle bireysel iş sözleşmeleri ile işverenler karşısında dezavantajlı duruma düşmesi muhtemel olan işçilerin, işçi sendikaları aracılığıyla işverenlere karşı anayasal haklarını daha iyi şekilde koruyabilmesini sağladığı için önemlidir.

Toplu İş Sözleşmesi Türleri Nelerdir?

TİS’in sözleşmenin taraflarına göre iki türü bulunur:

• İşçi sendikası ile işveren sendikası arasında
• İşçi sendikası ile sendika üyesi olmayan işverenin kendisi arasında

Toplu iş sözleşmesi türleri tarafların özelliklerine göre ayrıca üçe ayrılır:

• İşyeri toplu iş sözleşmesi
• İşletme toplu iş sözleşmesi
• Grup toplu iş sözleşmesi

İşyeri Toplu İş Sözleşmesi

Bu tür sözleşmelerde işverenin, tek bir işkolunda kurulu tek bir işyeri bulunur. Sözleşmenin yapılabilmesi için söz konusu işyerindeki çalışanların yarısından fazlası söz konusu sendikaya üye olmalıdır.

İşletme Toplu İş Sözleşmesi

Bu tür sözleşmelerde aynı işverenin, aynı işkolunda faaliyet gösteren fakat birbirinden bağımsız, birden fazla işyeri bulunur. İşletmedeki çalışanların en az %40’ı, sözleşmenin yapılacağı sendikaya üye olmalıdır.

Grup toplu iş sözleşmesi

Bu sözleşmelerde, birden fazla işveren söz konusudur. Bu işverenlerin aynı işkolunda faaliyet gösteren işyerleri ve işletmeleri sözleşmeye dahildir.

Toplu İş Sözleşmesinden Kimler Yararlanabilir?

Toplu iş sözleşmesinden faydalanabilme şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• İşçi sendikasına üye olan işçiler, toplu iş sözleşmesinden yararlanabilir.
• Toplu iş sözleşmesine dahil olan işçiler, iş sözleşmeleri bitmiş olsa dahi toplu iş sözleşmesinden yararlanmaya devam eder.
• İşçi sendikasına üye olmayan işçiler, dayanışma aidatlarını ödemeleri durumunda yine de toplu iş sözleşmesinden faydalanabilirler.
• Sendika aksi yönde bir izin vermediği sürece, greve katılan işçiler toplu iş sözleşmesinden yararlanamazlar.

Toplu İş Sözleşmesinin İçeriği Nedir?

Toplu iş sözleşmeleri genellikle şu üç hususu içerir:

• İş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hükümler
• Tarafların karşılıklı hak ve borçları, sözleşmenin uygulanması veya denetimini, uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümler
• Meslekî eğitim, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal sorumluluk ve istihdam politikalarına ilişkin düzenlemeler

Toplu İş Sözleşmeleri ile İlgili Yasal Gereklilikler Nelerdir?

Bu yasal gereklilik ve şartları şöyle özetleyebiliriz:

• Toplu iş sözleşmesi daima yazılı olarak yapılmalıdır.
• Sözleşmedeki düzenlemeler, anayasa ve kanunların emredici hükümlerine uyumlu olmak zorundadır.
• Aksi toplu iş sözleşmesinde özellikle düzenlenmediği sürece, iş sözleşmesi toplu iş sözleşmesine aykırı koşullar içeremez.
• İşçiler toplu iş sözleşmesini sadece sendikalar aracılığıyla yapabilir. İşveren ise sözleşmeye kendisi taraf olabilir.
• İşveren değişse veya sendika kapansa bile TİS geçerliliğini korur.

Toplu İş Sözleşmesinin Süresi

Toplu iş sözleşmesinin süresi, 1 yıldan az ve 3 yıldan uzun olamaz.
Bu sürenin sözleşmenin imzalanmasından sonra taraflarca kısaltılması, uzatılması veya sona erdirilmesi mümkün değildir.
Toplu iş sürecinin süresi ancak faaliyetleri 1 yıldan az süren işler için 1 yıldan az olabilir…

Her Sendika TİS Yapabilir mi?

Hayır, aşağıda ayrıntılandırılacağı üzere sendikanın TİS yapmaya yetkilendirilmesi için bazı yasal şartları taşıyor olması gerekir.

Toplu İş Sözleşmesi (TİS) Nasıl Yapılır?

Sözleşmenin yapılabilmesi için işçi sendikasının gerekli şartları ve yasal sayısal çoğunluğu sağlaması gerekir. Eğer bu şartlar sağlanıyorsa, sendika yetki belgesi almak için bakanlığa başvurur. Eğer şartlar sağlandığı bakanlık tarafından onaylanırsa, sözleşme hazırlanabilir.
Sendikaların bakanlık tarafından yetkilendirilebilmesi için en önemli iki şart şu şekildedir:

• Sendika, kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin %1’ini kendi bünyesinde kayıt etmiş olmalıdır.
• Sendikanın TİS yapacağı işyerinde çalışan işçilerin yarıdan fazlası o sendikaya kayıtlı olmalıdır.

Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Ek Çerçeve Anlaşma Protokolü 2024

2023-2024 dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesi Çerçeve Anlaşma Protokolü kapsamında, toplu iş sözleşmelerinin ücret dönemlerine ilişkin takvim farklılıklarından dolayi Kamu Toplu Sözleşmesi Ek Protokolü 29 Ocak 2024’te imzalandı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, bu sayede "kamu işçilerinin aldığı ücret artışlarının, yürürlük tarihi farklı dönemlerde olan kamu işçileriyle eşitlenmesine dair bir karar alındığını” açıkladı.
Bu son değişikliğe dair detayları, bakanlığın sitesinde incelemek için buraya tıklayın.