Parite Nedir? Nasıl Hesaplanır ve İşlem Yapılır?

En yaygın kullanılan finansal piyasa işlemlerinden biri de paritedir. Peki parite ne demektir ve hesaplaması nasıl yapılır? Detayları sizin için anlattık.

Parite Nedir?

Parite, iki farklı para biriminin birbirine kıyas değerini ifade eden terimdir.
Bir örnek üzerinden bakmamız gerekirse:

• Euro dolar paritesi 1.10 ise bu, bir Euro’nun 1.10 Amerikan dolarına denk düştüğünü gösterir.
• GBP/USD paritesi 1.30 ise bu, bir İngiliz sterlininin 1.30 Amerikan doları ettiği anlamına gelir.

Parite ve Döviz Kuru Arasındaki Fark Nedir?

Döviz kuru, bir ülkenin para biriminin başka bir ülkenin para birimi karşısındaki değerini ifade eder. Mesela Türkiye’deki döviz kuru “USD/TRY” ile ifade edilir ve Amerikan dolarının Türk lirası karşısındaki değerini gösterir.
Parite ise iki farklı ülkenin para birimlerinin birbirlerine oranıdır. Döviz çiftleri şeklinde ifade edilir ve bu çiftler üzerinden alım-satım yapılır. Yani parite döviz kuru gibi sadece ulusal bir para birimiyle sınırlı değildir ve iki farklı ülkenin para birimleri arasındaki ilişkiyi gösterir.

Parite Hangi Faktörlerden Etkilenir?

Pariteyi etkileyen birçok temel faktör sayabiliriz:

• Bunlardan ilki arz ve talep dengesidir. Bir ülkenin para birimine talep artarsa değeri yükselir, azalırsa düşer.
• İkinci olarak faiz oranları önemli bir etkiye sahiptir. Yüksek faiz oranları, o ülkenin para birimini cazip hale getirir. Çünkü böyle durumlarda yatırımcılar daha fazla getiri ararlar.
• Enflasyon oranları da paritenin yönünü belirler. Düşük enflasyon bir para biriminin değerini artırırken, yüksek enflasyon muhtemelen değeri düşürecektir.
• ekonomik büyüme oranları, ülkenin para birimine olan güveni ve dolayısıyla parite değerini artırabilir.

Parite Türleri Nelerdir?

Parite, türüne göre farklı isimlerle anılabilir.
En yaygın parite türlerini şöyle sıralayabiliriz:

Majör Pariteler

Dünyanın en çok işlem gören döviz çiftlerinden oluşur:

• EUR/USD paritesi
• GBP/USD paritesi
  USD/JPY paritesi

Minör Pariteler

Majör para birimleri dışında kalan, daha az işlem gören paritelerden oluşur.
Örnek vermek gerekirse:

• EUR/TRY
• GBP/JPY

Egzotik Pariteler

Genellikle gelişmekte olan ülkelerin para birimleri ile majör para birimlerinin kombinasyonudur.
Bu pariteler düşük işlem hacmi nedeniyle daha yüksek volatiliteye sahip olur.
Örnek:

• USD/TRY
• EUR/BRL

Parite Nasıl Hesaplanır?

Parite hesaplaması iki para biriminin birbirine bölünmesiyle yapılır.
Bu işlemi anlamak için örneğe bakalım:

• 1 dolar 10 TL, 1 euro ise 8 TL değerinde olsun.
• Bu durumda, USD/EUR paritesini hesaplamak için doların euroya oranını buluruz: 10 TL / 8 TL = 1,25.
• Sonuç olarak USD/EUR paritesi 1,25 olur. Bu da bir doların 1,25 euro değerinde olduğu anlamına gelir.

Parite Hesaplamasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Parite hesaplamasında dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle özetleyebiliriz:

• Paritelerde ilk sıradaki para birimi “baz döviz” olarak, ikincisi ise “karşıt döviz” olarak adlandırılır. Örneğin EUR/USD paritesinde euro baz döviz, dolar ise karşıt dövizdir.
• Parite sürekli değişkenlik gösterdiğinden döviz kurları ve piyasa verileri dikkatle izlenmelidir. Ekonomik veriler veya faiz oranları gibi faktörler paritede ani değişimlere yol açabilir.
• Bazı pariteler diğerlerine göre daha yüksek işlem hacmine sahiptir. Örneğin EUR/USD gibi majör pariteler likiditesi yüksek olduğu için işlem maliyetleri daha düşüktür ve fiyat dalgalanmaları daha azdır.
• İşlem hacmi düşük paritelerde daha geniş alım-satım farkı(spread) olabilir.
• Paritede, genellikle alttaki para birimi dengeyi belirleyen birim olarak kabul edilir.

Parite Üzerinden İşlem Nasıl Yapılır?

Parite üzerinden işlem yapmanın amacı genellikle forex piyasasında döviz çiftleri üzerinden alım-satım yaparak kâr elde etmektir.
İşlemler, iki para birimi arasındaki değere göre belirlenen pariteler üzerinden yapılır ve yatırımcı, paritenin yükseleceği ya da düşeceği yönünde pozisyon alır.

Parite İşlemlerinde Hangi Stratejiler Kullanılır?

Yatırımcıların kullanabileceği stratejilerden bazıları şunlardır:

• Scalping: Çok kısa süreli işlemler yaparak küçük ama sık kazanç elde etmeyi hedefler. Yüksek işlem hızı ve dikkat gerektirir. Dolayısıyla anlık fiyat hareketlerini takip edebilen yatırımcılar için uygundur.
• Swing Trading: Orta vadeli bir strateji olan swing trading, paritenin birkaç gün veya hafta sürebilecek fiyat dalgalanmalarını hedefler. Yatırımcı paritenin kısa vadeli hareketlerini analiz ederek, fiyatın tepe veya dip noktalarını yakalamaya çalışır.
• Carry Trade: Yüksek faiz oranına sahip bir para birimi ile düşük faiz oranına sahip bir para birimi arasında uzun vadeli bir pozisyon açarak faiz farkından kazanç elde etmeyi amaçlar. Örneğin Japon yeni düşük faiz oranına sahipken, Avustralya doları yüksek faiz oranına sahiptir. Yatırımcı bu durumda AUD/JPY paritesinde uzun pozisyon açarak faiz farkından kar elde edebilir.
• Trend Takip Stratejisi: Paritenin uzun vadeli trendine göre pozisyon açmayı gerektirir. Yükseliş trendinde alım, düşüş trendinde ise satım yapılarak hareket edilir. Uzun vadeli yatırımcılar için uygundur ve paritenin fiyat grafiğinde belirgin bir eğilim oluşturduğu durumlarda başarılı olabilir.
• Range Trading (Bant Ticareti): Bu stratejide paritenin belirli bir fiyat aralığında işlem gördüğü kabul edilerek, fiyatın alt ve üst sınırları belirlenir. Yatırımcılar parite fiyatı aralığın alt sınırına yaklaştığında alım, üst sınıra yaklaştığında ise satım yaparlar. Yatay piyasalarda daha etkilidir.

Bu stratejilerin temel noktalarını, avantaj ve dezavantajlarını aşağıdaki tabloda gözden geçirebilirsiniz:

Strateji	Süre	Özellikler
Scalping	Çok Kısa	Hızlı kazanç hedeflenir, anlık fiyat hareketleri takip edilir
Swing Trading	Orta Vadeli	Orta vadeli hareketler hedeflenir, fiyatın tepe ve dip noktaları takip edilir
Carry Trade	Uzun Vadeli	Faiz farkından yararlanır, faiz oranlarına göre pozisyon açılır
Trend Takibi	Uzun Vadeli	Belirgin trendleri takip eder, yükseliş veya düşüş eğiliminde işlem yapılır