İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası Muhasebe Kaydı

İştirak hissesi hakkında merak edilenleri yazımızda derledik. İştirak hissesi satış kazancı istisnası hakkında bilgiler için okumaya devam edin!

İştirak Hissesi Nedir?

İştirak hissesi, bir şirketin başka bir şirketin sermayesine ortak olmasıyla elde ettiği payı ifade eder. Bu hisseler

• Anonim şirketlerin hisse senetleri,
• Limited şirketlerin ortaklık payları,
• Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin ortaklık payları şeklinde olabilir.

İştirak hisseleri yatırımcı şirkete, iştirak ettiği şirketin kârından pay alma ve yönetim süreçlerine katılma hakkı tanır.

İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası Nedir?

İştirak hissesi satış kazancı istisnası, kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde bulundurdukları iştirak hisselerinin satışından elde ettikleri kazançların %50’lik kısmının kurumlar vergisinden muaf tutulmasını sağlayan bir vergi avantajıdır. Bu oran, 27 Kasım 2024 tarihinden önce %75 idi.
Düzenlemenin amacı, şirketlerin atıl duran varlıklarını ekonomiye kazandırmak ve mali yapılarını güçlendirmektir.

İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnasından Yararlanma Şartları Nelerdir?

Bu şartları şöyle sıralayabiliriz:

• İki Tam Yıl Süreyle Aktifte Bulundurma: Satışı yapılacak iştirak hisselerinin en az iki tam yıl (730 gün) boyunca şirketin aktifinde yer alması gerekmektedir.
• Satış Kazancının Fon Hesabında Tutulması: Elde edilen kazancın istisna edilen %50’lik kısmı, satışın gerçekleştiği yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulmalıdır. Bu tutar, sermayeye ilave edilebilir. Ancak beş yıl içinde başka bir hesaba aktarılması veya işletmeden çekilmesi durumunda, istisna nedeniyle tahakkuk ettirilmeyen vergiler cezalı olarak tahsil edilir.
• Satış Bedelinin Tahsili: Satış bedelinin tamamının, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen tutarlara isabet eden kazançlar için uygulanan istisna geçersiz sayılır ve ilgili vergiler cezalı olarak tahsil edilir.

Hangi İştirak Hissesi Türleri İstisna Kapsamındadır?

Vergi istisnası kapsamında değerlendirilen iştirak hissesi türleri şunlardır:

• Anonim Şirket Hisse Senetleri: Sermaye Piyasası Kanunu’na uygun olarak düzenlenmiş yatırım ortaklıkları da dahildir.
• Limited Şirket Ortaklık Payları
• Komandit Şirket Ortaklık Payları
• İş ve Adi Ortaklık Payları
• Kooperatif Ortaklık Payları
• Buna ek olarak, kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan hakları gibi kârdan pay alma amacı taşıyan değerler de bu kapsamda yer almaktadır.

İstisna Uygulamasına Dahil Edilmeyen Durumlar Nelerdir?

Bu durumlar şunlardır:

• Menkul Kıymet Ticareti Amaçlı Eldeki Hisseler: Satış kazancı, ticari amaçla elde tutulan menkul kıymetlerden elde ediliyorsa istisna uygulanmaz.
• Holdinglerin, aktiflerinde yalnızca iştirak amacıyla bulundurulmadığı ispat edilen hisselerinin satışından doğan kazançlar istisna kapsamı dışında kalır.
• Dolaylı Sahiplik: İştirak hisselerinin dolaylı olarak aynı gruptaki bir şirkete devri, satış istisnasından faydalanmayı engeller.

İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

Muhasebe kaydı yapılırken satıştan elde edilen kazancın %50’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna tutulmakta ve bu tutarın pasifte özel bir fon hesabında izlenmesi gerekmektedir.
Bir örnek üzerinden inceleyelim.
Örnek:
Bir şirket, 1.000.000 TL maliyetle sahip olduğu iştirak hissesini 1.800.000 TL bedelle satmıştır. Bu satıştan elde edilen kazanç %50 oranında kurumlar vergisi istisnasına tabidir.

Satış İşleminden Elde Edilen Kazanç:

• Satış Tutarı: 1.800.000 TL
• İktisap Tutarı: 1.000.000 TL
• Satış Kazancı: 1.800.000 TL - 1.000.000 TL = 800.000 TL

İstisna Tutarının Hesaplanması:

• İstisna Oranı (%50): 800.000 TL x 0,50 = 400.000 TL
• Vergiye Tabi Kazanç: 800.000 TL - 400.000 TL = 400.000 TL

Muhasebe Kaydı:
Satış İşleminin Kaydı:

• 102 Bankalar Hesabı - 1.800.000 TL
• 242 İştirakler Hesabı - 1.000.000 TL
• 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar Hesabı - 800.000 TL

İstisna Kapsamındaki Kazancın Fon Hesabına Aktarılması:

• 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar Hesabı - 400.000 TL
• 549 Özel Fonlar Hesabı - 400.000 TL

Güncellenen İstisna Oranına Göre Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• İstisna edilen 400.000 TL, pasifte "549-Özel Fonlar Hesabı"na kaydedilmeli ve beş yıl süreyle işletmede tutulmalıdır.
• Satış bedelinin tamamı, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmelidir. Aksi takdirde, istisna uygulanamaz.
• Bu fonlar beş yıl içinde sermayeye ilave edilebilir. Ancak başka bir amaçla kullanımı durumunda istisna hakkı kaybolur.