Hakediş Nedir, Nasıl Düzenlenir? Hakediş Örneği

İnşaat projelerinde, yüklenicilerin tamamladığı işlerin bedelini talep edebilmesi için kullanılan hakediş raporları, projenin maliyet takibini ve ilerlemesini izlemek açısından büyük öneme sahiptir. Peki, inşaatta hakediş ne demektir ve nasıl yapılır? Tüm detaylar yazımızda.

Hakediş Nedir?

İnşaat sektöründe “hakediş”, bir inşaat projesinde yüklenicinin belirli bir dönemde gerçekleştirdiği işlerin bedelinin hesaplanarak ödenmesi sürecini ifade eder. Bu süreç sözleşmede belirlenen aralıklarla ve şartlarla gerçekleştirilir.

Hakediş Nasıl Yapılır?

Hakediş hazırlama adımlarını birlikte gözden geçirelim:

Metraj Hesaplamaları

Hakediş hesaplamanın bu adımında gerçekleştirilen işlerin miktarları hesaplanır ve metraj cetveline kaydedilir.

Yeşil Defter Düzenlemesi

Metraj cetvelinde yer alan miktarlar, yeşil deftere işlenir.
Yeşil defter, yapılan işlerin kümülatif miktarlarını gösteren bir kayıttır.

Yapılan İşler Listesi (Çarşaf) Oluşturulması

Yeşil deftere girilen miktarlar, sözleşme birim fiyatlarıyla çarpılarak her bir iş kaleminin tutarı hesaplanır ve yapılan işler listesinde (çarşaf) gösterilir.

İcmal Hazırlığı

Her iş grubunun toplam tutarları icmal tablosunda özetlenir.

Revize Birim Fiyat Kesintisi

Sözleşme miktarının artması ve artan kısmın sözleşme bedelinin %1’ini geçmesi durumunda, revize birim fiyat kesintisi uygulanır.

Hakediş Kapaklarının Düzenlenmesi

Hakediş raporu, ön kapak, dizi pusulası, hakediş icmali ve arka kapak olmak üzere dört ana bölümden oluşur. Bunları daha detaylı şekilde inceleyeceğiz.

Fiyat Farkı Hesaplamaları

Fiyat farkı verilecek işlerde malzeme ve işçilik maliyetlerindeki değişiklikler dikkate alınarak fiyat farkı hesaplamaları yapılır.

Kesintilerin Hesaplanması

Damga vergisi , gelir ve kurumlar vergisi, geçici kabul kesintisi gibi yasal kesintiler hesaplanır ve hakediş tutarından düşülür.

Ödeme Tutarının Belirlenmesi

Tüm kesintiler ve hesaplamalar sonrası, yükleniciye ödenecek net tutar hesaplanır.

Hakediş Hangi Bölümlerden Oluşur?

Bunları tek tek inceleyelim.

Metraj

İnşaat projelerinde metraj hesaplamaları yapı elemanlarının miktarlarını belirlemek için yapılan ölçüm ve hesaplama işlemleri olarak tanımlanabilir.

• Mimari, statik ve elektrik projeleri gözden geçirilerek, her bir yapı elemanının özellikleri ve ölçüleri belirlenir.
• Her iş kalemi için uygun ölçüm birimi seçilir:
• Her bir iş kalemi için ölçümler yapılır ve uygun birimlerle hesaplamalar gerçekleştirilir:
• Hesaplanan miktarlar metraj cetveline işlenir. Bu cetvel, her bir iş kaleminin detaylarını ve miktarlarını içerir.
• Hazırlanan metraj cetveli, ilgili kişiler tarafından kontrol edilir ve onaylanır. Herhangi bir hata veya eksiklik durumunda düzeltmeler yapılır.

Kalıp Metrajı

Kalıp metrajı, beton dökümü sırasında kalıp malzemesinin kaplayacağı yüzey alanını ifade eder. Kalıp malzemesi ihtiyacını ve işçilik maliyetlerini belirlemek için kullanılır.

• Kiriş Kalıbı: Kirişlerin kesit ölçüleri ve uzunlukları belirlenir. Her bir kirişin yüzey alanı, genişlik ve yüksekliğin çarpımıyla hesaplanır. Tüm kirişlerin yüzey alanları toplanarak toplam kiriş kalıp alanı bulunur.
• Döşeme Kalıbı: Döşemenin toplam alanı hesaplanır. Döşeme üzerindeki kirişlerin oluşturduğu minha (çıkıntı) yüzeyleri hesaplanır ve döşeme kalıp alanından çıkarılır. Sonuç olarak döşeme kalıp alanı bulunur.
• Kolon Kalıbı: Kolonların kesit ölçüleri ve yükseklikleri belirlenir. Her bir kolonun yüzey alanı çevre uzunluğu ve yüksekliğin çarpımıyla hesaplanır. Tüm kolonların yüzey alanları toplanarak toplam kolon kalıp alanı bulunur.

Örnek Hesaplama:
Örneğin bir kolonun kesit ölçüleri 0.3 m x 0.6 m ve yüksekliği 3 m ise, kolon kalıp alanı şu şekilde hesaplanır:
(0.3 m + 0.6 m) x 2 x 3 m = 5.4 m²

Yeşil Defter

Yeşil Defter, iki hakediş (istihkak) dönemi arasında gerçekleştirilen üretim ve imalatların detaylı olarak kaydedildiği defterdir.

• İnşaatın başlangıcından itibaren yapılan tüm işlerin miktarları ve türleri bu deftere kaydedilir. Her hakediş döneminde tamamlanan işler, Yeşil Defter’e eklenir.
• Yeşil Defter yapılan işlerin ölçüm ve hesaplamalarının yapıldığı bir kayıttır. Bu sayede, işin ilerleyişine göre yapılan işlerin miktarları belirlenir ve ödemeler bu doğrultuda yapılır.
• Hakediş raporları, Yeşil Defter’de kaydedilen işlerin miktarları ve birim fiyatlarıyla hesaplanır.

Yapılan İşler Listesi (Çarşaf)

Yapılan İşler Listesi (Çarşaf), hakediş raporunun bir parçası olarak, tamamlanan işlerin miktarlarını ve bunların sözleşme birim fiyatlarıyla çarpılarak hesaplanan tutarlarını detaylı bir şekilde gösteren cetveldir. Yüklenicinin hakediş talebinin temelini oluşturur ve işverenin ödeme sürecinde referans olarak kullanılır.

Yapılan İşler Listesi (Çarşaf) Nasıl Oluşturulur?

• Yapılan İşler Listesi, Yeşil Defter’deki kümülatif miktarlar kullanılarak hazırlanır.
• Proje kapsamında tamamlanan her bir iş kalemi (örneğin, beton dökümü, duvar örme, sıva yapımı) ayrı bir satır olarak listelenir.
• Her bir iş kaleminin tamamlanan miktarı, sözleşme birim fiyatı veya sözleşme pursantajı ile çarpılarak o iş kaleminin tutarı hesaplanır.
• Tüm iş kalemlerinin tutarları toplanarak, hakediş döneminde tamamlanan işlerin toplam tutarı bulunur.

Yapılan İşler Listesi (Çarşaf) Örneği

Örneği aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz.

İş Kalemi	Miktar	Birim Fiyat (TL)	Tutar (TL)
Beton Dökümü	100 m³	200	20.000
Duvar Örme	500 m²	50	25.000
Sıva Yapımı	300 m²	30	9.000
Toplam			54.000

Revize Birim Fiyat Kesintisi

İnşaat projelerinde revize birim fiyat kesintisi, sözleşme süresince bir iş kaleminin miktarında %20’yi aşan bir artış ve bu artışın sözleşme bedelinin %1’ini geçmesi durumunda, ilgili iş kaleminin birim fiyatının düşürülmesi işlemidir.
Kamu yararını korumak ve yüklenicilere aşırı ödeme yapılmasını engellemek amacıyla uygulanır.
Revize birim fiyat uygulaması için aşağıdaki iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir:

1. İş kaleminin miktarında %20’yi aşan bir artış olması.
2. Bu artışın, sözleşme bedelinin %1’ini geçmesi.

Revize Birim Fiyat Hesaplama Örneği:

Diyelim ki bir iş kaleminin sözleşme birim fiyatı 500 TL/m³ ve sözleşmedeki miktarı 100 m³’dür. İşin uygulama sürecinde bu miktar 150 m³’e çıkmıştır. Bu durumda, 50 m³’lük artış, sözleşmedeki miktarın %50’sini oluşturur ve sözleşme bedelinin %2,5’ini (50 m³ x 500 TL/m³ = 25.000 TL) aşar. Bu şartlar altında, revize birim fiyat hesaplanır:
R = F x [1 - (A x F) / S]
R = 500 TL/m³ x [1 - (50 m³ x 500 TL/m³) / 1.000.000 TL]
R = 500 TL/m³ x [1 - 25.000 TL / 1.000.000 TL]
R = 500 TL/m³ x [1 - 0,025]
R = 500 TL/m³ x 0,975
R = 487,50 TL/m³
Bu durumda, 50 m³’lük artışın tamamı revize birim fiyat üzerinden ödenir.

Hakediş Kapakları

Hakediş raporları, yüklenicinin tamamlanan işlerin bedelini talep ettiği ve işverenin ödeme sürecinde referans olarak kullandığı resmi belgelerdir. Bu raporlar dört ana bölümden oluşur:

• Ön Kapak: Sözleşme bilgileri, proje adı, yüklenici ve işveren bilgileri gibi temel verileri içerir.
• Dizi Pusulası: Hakediş dosyasında yer alan evrakların sayfa numarası ve adet bilgilerini listeler.
• Hakediş İcmali: Yapılan işlerin tutarlarını iş grubu bazında gösterir. Teklif birim fiyatlı sözleşmelerde, “revize birim fiyat kesintisi” bu sayfada belirtilir.
• Arka Kapak: Sözleşme fiyatları ile yapılan işin tutarı, fiyat farkı hesabı, tahakkuk tutarı, kesintiler ve yükleniciye ödenmesi gereken tutarı içerir.

Muayeseli Maliyet

Muayeseli maliyet, sözleşme süresince gerçekleşen iş artışları, azalışları veya yeni eklenen imalat kalemlerinin maliyetlerinin hesaplanmasında kullanılan bir yöntemdir. Sözleşme bedelinin belirli bir oranını aşan değişiklikler sonucu ortaya çıkan maliyet farklarını belirlemek amacıyla yapılır.

Muayeseli Maliyet Hesaplama Örneği:
Diyelim ki bir inşaat projesinde, sözleşme bedeli 1.000.000 TL ve sözleşmede belirtilen bir iş kaleminin miktarı 100 m³’dür. Proje ilerledikçe, bu iş kaleminin miktarında 30 m³’lük bir artış meydana gelmiştir. Bu durumda, artışın sözleşme bedeline oranı şu şekilde hesaplanır:

• Artış Oranı = (Artan Miktar / Sözleşme Bedeli) x 100
• Artış Oranı = (30 m³ / 100 m³) x 100 = %30
• Eğer bu artış, sözleşme bedelinin %20’sini aşarsa, mukayeseli maliyet hesaplaması yapılır. Bu hesaplama, artan miktarın birim fiyatı ile çarpılarak ek maliyet bulunur.

Örneğin birim fiyat 200 TL/m³ ise:

• Ek Maliyet = Artan Miktar x Birim Fiyat
• Ek Maliyet = 30 m³ x 200 TL/m³ = 6.000 TL
• Bu ek maliyet, yükleniciye ödenecek tutara eklenir.

İnşaat projelerinde maliyet hesaplamalarıyla ilgili daha detaylı bilgi almak için İnşaat Maliyeti Hesaplama Rehberi yazımıza göz atabilirsiniz.

Hakedişleri Takip Ederek Proje İlerlemesi Nasıl Takip Edilebilir?

Bazı ipuçlarını sizin için derledik:

• Her hakediş raporu, tamamlanan işlerin miktarlarını ve türlerini detaylı bir şekilde gösterir. Bu sayede projenin hangi aşamada olduğu ve hangi işlerin tamamlandığı kolayca belirlenebilir.
• Hakediş raporları yapılan işlerin maliyetlerini içerir. Bu bilgiler, projenin bütçe hedefleriyle karşılaştırılarak maliyet sapmaları tespit edilebilir. Erken müdahale ile bütçe aşımının önüne geçilebilir.
• Her hakediş raporu belirli bir dönemde tamamlanan işleri gösterir. Böylece projenin zaman çizelgesine uygun ilerleyip ilerlemediği izlenebilir. Gecikmeler veya hızlanmalar tespit edilerek gerekli önlemler alınabilir.
• Hakediş raporları yükleniciye yapılacak ödemelerin temelini oluşturur. Bu raporlar sayesinde sözleşme şartlarına uygun olarak ödemeler zamanında ve doğru bir şekilde yapılabilir.

Hakediş Örneği

Örnek bir hakediş raporu taslağını aşağıda inceleyebilirsiniz.

Bölüm	Açıklama
Ön Kapak	Proje adı, yüklenici ve işveren bilgileri, hakediş raporunun numarası ve tarihi.
Dizi Pusulası	Hakediş dosyasındaki belgelerin listesi ve sayfa numaraları.
Hakediş İcmali	Yapılan işlerin toplam tutarı, ödenecek tutar ve varsa kesintiler.
Yapılan İşler Listesi (Çarşaf)	Her bir iş kaleminin detaylı listesi, miktar, birim fiyat ve toplam tutar bilgileri.
İş Artış ve Eksilişleri	Sözleşme dışı yapılan işler ve bunların maliyetleri, mukayeseli maliyet hesaplamaları.
Ödeme Talebi ve Onaylar	Yüklenicinin ödeme talebi, ilgili kişilerin onayları ve imzaları.