Fizibilite Çalışması Nedir? Nasıl Yapılır?

Fizibilite çalışması nedir, neden ve nasıl yapılır? Fizibilite değerlendirilirken hangi aşamalardan geçilir? Fizibilite raporu nasıl hazırlanır? Bu yazıda fizibilite çalışmalarıyla ilgili tüm süreçleri ayrıntılarıyla anlattık.

Fizibilite Çalışması Nedir?

Fizibilite çalışması, bir projenin veya planın ilk tasarım aşamasıdır. İlk tasarım aşamasından kastedilen ise, bir fikrin uygulanabilirliğine yönelik analiz sürecidir. Bu analiz sürecinde, fikrin hayata geçirilip geçirilmeyeceğine karar verilir.
Şirketler fizibilite çalışmaları sayesinde, projeye devam etme veya projeyi iptal etme kararını daha sağlıklı bir şekilde alabilirler. Fizibilite çalışmasını önemli kılan unsurlardan biri de projenin ilgili tüm faktörleri dikkate alınarak fizibilite çalışması yapılmasıdır.
Fizibilite çalışmalarında olumlu veya olumsuz senaryolar göz önünde bulundurularak ileriye dönük projeksiyonlar üretilir. Fizibilite çalışmalarının etkinliğini arttırabilmek için her türlü ekonomik, teknik, yasal, zamanlama unsurları çalışmaya dahil edilir.

Fizibilite Çalışması Neden Yapılır?

Fizibilite çalışmaları, herhangi bir proje fikrinin hayata geçirilip geçirilmeyeceğine, eğer proje kabul görürse nasıl bir yol haritası çizilebileceğine dair soruları cevaplamaya yardımcı olmaya odaklanır. Bir projenin potansiyelini veya dezavantajlı yönlerini anlamak için fizibilite çalışması yapılması oldukça önemlidir. Bu sayede projenin veya planın hayata geçirilmesi sırasında projenin dezavantajlı yönlerinden kaynaklı ortaya çıkabilecek sorunlar farkında olunabilir.
Şirketlerin, fizibilite çalışması yaparak projelerine dair açıklığa kavuşturduğu konular şu şekildedir:

• Yapılacak olan yatırımın mali yükü tahmin edilir,
• İşletmenin nerede ve hangi büyüklükte kurulacağı bulunur,
• Döviz tahsisi, yatırım indirimi ve teşvik kredisi gibi devletin sağladığı imkanlardan faydalanılıp faydalanılamayacağı bilinir,
• Projenin dezavantajlı yönleri ortaya çıkarılır ve ortaya çıkabilecek sorunlara karşı farkındalık oluşur,
• Riskler ve sorunlar için proje öncesinde tedbir alınması mümkün olur.

Fizibilite çalışmaları, bu 5 maddeye ek olarak yatırım değerlendirme aşamasında da önemli bir gösterge olarak kabul edilir. Yatırımcı değerlendirmelerinde yatırımcıların ilk baktıkları şey, yapacakları yatırımla birlikte elde edecekleri kazançtır. Bu nedenle fizibilite çalışmalarında karlılık da oldukça önemlidir ve hesaplamaların ardından projenin değer görebilmesi için işletme gelirlerinin giderlerinden daha fazlası çıkması gerekir. Yatırımın yapılıp yapılmayacağı fizibilite çalışmalarıyla ortaya çıkacak bu ölçüte direkt olarak bağlıdır.

Fizibilite Çalışması Nasıl Yapılır?

Fizibilite çalışmaları oldukça geniş bir araştırma yapılmasını gerektirir. Bu nedenle fizibilite çalışması yapacak olan kurumlar, proje süreciyle alakalı olabilecek her türlü bilgiyi toplamaya çalışır.
Toplanan bilgiler daha sonra konularına göre işlenerek belirli bir düzende ve üzerinde analiz yapılabilecek şekilde raporlanır.

Fizibilite çalışması yapılırken proje süreciyle alakalı olabilecek her türlü bilgi işe yarayacaktır. Ancak bazı bilgiler fizibilite çalışmalarının olmazsa olmazıdır ve kesin olarak elde edilmelidir. Bu bilgiler; pazarın büyüklüğü, işletmenin konumu, teknolojisi, idari modelin yapısı, finansal kaynaklar ve istihdam koşulları şeklinde sıralanabilir. Fizibilite çalışmasında temel olarak beş ana konuda bilgiler toplanıp değerlendirme sürecine geçilir. Bu konular şu şekildedir:

1. Piyasanın Takip Edilmesi

Hayata geçirilmesi planlanan projenin özellikleri, tahmini maliyeti, satış fiyatı, hangi pazarlarda ya da pazar dilimlerinde ne kadar satılabileceği, satış dönemleri, sağlayacağı ihracat ve istihdam, katma değer gibi veriler elde edilip değerlendirilir.

2. Kuruluş Yerinin Değerlendirilmesi

Bir işletmenin maliyetinin ve bu maliyete karşılık sağlayacağı gelirin maksimum seviyede tutulması istenir. Bu nedenle yatırımın gerçekleştirileceği en uygun yerin bulunması amaçlanır.
Bulunacak yerin uygunluğu; ham maddeye yakınlığı, enerji, iş gücü, pazara yatkınlık, ulaşım imkânları, gelişme imkânı ve daha birçok kritere göre belirlenir.

3. Mali Değerlendirme

Fizibilite çalışmasının mali değerlendirme aşamasında; yatırımın toplam maliyeti, sabit ve değişken giderlerinin yapısı, işletme sermayesinin ihtiyaçları, aylar ve yıllar itibariyle nakit akışları ve finansman programı gibi gerekli sermaye miktarları hesaplanır.
Mali değerlendirme aşamasında hesaplanan diğer hususlar ise üretime geçtikten sonra nakit akışları, başa baş noktasına ulaşım süresi ve yatırımın ne zaman kara geçeceği gibi gelirle alakalı hususlardır.

4. Teknolojik İnceleme

Teknolojik inceleme aşamasında, kullanılacak teknolojiler ve teknikler ile bu teknolojilerin neden olabileceği hammadde ve makine/ teçhizat ihtiyaçları, bu teçhizatların veri analizleri, tedarik kaynakları, projede ihtiyaç duyulacak çalışan sayısı ve çalışanın niteliği gibi konular değerlendirilir.

5. Hukuki İnceleme

Son aşama olan hukuki inceleme; yatırım projesinin hazırlanma safhasından ilk dört maddenin sağlanmasıyla işletmenin faaliyete geçirilip pazarlanma aşamasına kadar olan süreç için önemlidir.
Bu son aşamada, uyulması gereken kanun, tüzük ve yönetmelikler bir araya getirilerek, yatırım üzerindeki etkilerinin getireceği avantaj ve dezavantajların değerlendirmesi yapılır.

Fizibilite Raporu Nedir?

Bir proje veya iş fikrinin uygulanabilirliğine dair güvenilir bir öngörü, yalnızca üzerine iyi çalışılmış bir fizibilite raporuyla ortaya konabilir.
Fizibilite raporu, söz konusu proje veya iş fikri ile ilgili olarak hazırlanmış fizibilite çalışmasının, iyi anlaşılabilir ve üzerine analizler yapılabilir bir şekilde kâğıda dökülmüş halidir. İyi bir fizibilite raporu hazırlanabilmesi için, ilgili proje veya iş fikriyle ile ilgili tüm avantaj ve dezavantajlar görülebilir halde olmalıdır.
Fizibilite raporunda yapılan çeşitli öngörüler ve tahminler, tutarlı gerekçelere dayandırılmalı ve güvenilir kaynaklarla sunulmalıdır.

Bir fizibilite raporunda yukarıda belirtiğimiz husulara ek olarak; yönetici özeti, ürün veya hizmetin tanımı, teknoloji konuları, ürün veya hizmet pazarı, belirli bir pazarın belirlenmesi, pazarlama stratejisi, organizasyon yapısı, program, finansal projeksiyonlar, riskler, gerekli yatırımlar ve bu yatırımların kronolojisi gibi kriterler için farklı başlık ve bölümler ayrılabilir.

Fizibilite Raporu Nasıl Hazırlanır?

Fizibilite raporunun hazırlanabilmesi için yukarıda belirttiğimiz fizibilite çalışmasının tüm aşamalarının tamamlanması gerekir. Ardından her bir aşamada yaılan araştırmalar konularına göre gruplanır ve bir araya getirilir.
Hazırlanacak raporlar için birkaç farklı format seçeneği mevcuttur. Raporun sunulacağı yetkili mercinin tercih ettiği veya yapılmasını söylediği formatta çalışma yapılması önerilir.
Fizibilite raporu hazırlama aşamasında bazı sorulması gereken sorular vardır. Çalışmayı yapacak olan kişiye ışık tutacak, işini kolaylaştıracak ve raporun düzenli olmasını sağlayacak sorular şu şekildedir:

• Proje için gereken toplam sermaye miktarı nedir?
• Yatırım hangi vadede kâra geçer?
• Sabit ve değişken giderler nelerdir?
• Üretimin ardından nakit akışı süreci nasıl devam eder?
• Üretim yaparken yararlanılması gereken teknolojiler hangileridir gerekir?
• Proje için yerleşme planı gerekli mi, gerekliyse var mı?
• Projede inşaat işi var mı, varsa program var mı?
• Girdi ve çıktıların analizi yapıldı mı?
• Yatırım için en uygun lokasyon seçildi mi?
• Ürün ya da hizmetin olası ücreti ne kadar?
• Satış dönemleri var mı, varsa hangi dönemler?
• Yatırım için hangi kanun, tüzük ve yönetmeliklere uymak gerekecek?
• Personel sayısı ne kadardır?

Bu sorular çalışmayı yapan kişi tarafından yanıtlandığı takdirde ortaya yeterli bir fizibilite çalışması çıkmış olur. Her ne kadar soru sayısı arttırılabilecek olsa da mevcut soruların altında iyi çalışmalar yapılabilmişse projenin geleceğine yönelik güvenilir bir kaynak meydana gelir.

Fizibilite Raporu Hazırlanırken Sektör Araştırmasında Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Fizibilite raporu hazırlanırken sektör araştırması sürecinde dikkat edilmesi gerekenler ürün ve hizmet olarak iki başlıkta düşünülebilir.

• Rapor içerisinde, üretilecek olan ürün ya da verilecek olan hizmetle ilgili somut bilgiler ve açıklamalar bulunmalıdır.
• Sektör araştırmasının püf noktalarından biri de rakamların kullanılmasıdır.
• Araştırma sürecindeyken üretime geçilmesi için gerekli olan hammadde veya üretim aletlerinin listesi çıkarılmalıdır.
• Listeleme işleminin ardından üretimden bir sonraki adım olan satış işlemlerine geçilmelidir.
• Kar edilebilmesi için hizmet veya ürünün pazarlanış aşaması planlanmalıdır.
• Üretimin ardından, karşılaşılacak rakipler firmalar kimler, ürünün tahmini satış fiyatı ne olacak, ürün pazarda rekabet edebilecek mi gibi sorular sektör araştırmalarının bel kemiğini oluşturur.

Sektör Araştırmasında Yer Alması Gereken Önemli Başlıklar Nelerdir?

Sektör araştırmasında yapılacak çalışmaların belirli bir düzende olması ve okuyan için açıklayıcı olabilmesi için birkaç konu başlığı oluşturulmalıdır. Bu başlıklar üzerinden detaylara girilmelidir. Sektör araştırmalarında verilebilecek başlıklar şu şekildedir:

• Girdi piyasaları
• Sektörel analiz
• Arz durumu
• Satış ve pazarlama stratejileri
• Projeye uygun teşvik ve hibeler
• Talep durumu
• Ürün ya da hizmetin tanımı

Sektörel analiz aşamasında teknik araştırma dahil edilmesi, çalışma açısından oldukça değerlidir. Teknik araştırma için ise yer, uygulama planı, çevresel değerlendirme ve kullanılacak teknolojiler en önemli noktalar olarak görülür.

---

İşletmenizin kârlılığı için Mikro Yazılım Tedarikçi Yönetim Programı kullanabilir, planlamadan siparişe, faturalamadan depo girişlerine kadar tüm tedarik sürecine hakim olarak iş akışınızı kolaylaştırabilirsiniz.